Kullanıcı Araştırmaları, sezgisel deneyimler yaratmamıza, müşteri ihtiyaçlarını anlamamıza ve kullanıcı hedeflerini karşılamamıza olanak tanıyan ürün tasarım sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Yıllar boyunca gerçekleştirdiğimiz projelerimizdeki kullanıcı araştırmalarının büyük bir çoğunluğunu ofisimizde yüz yüze geliştirdiğimiz çözümlerle sağlıyorduk. Fakat şimdi bu dönemde ofisimizi tamamen kapatıp %100 uzaktan çalışmaya geçtiğimiz için kullanıcı araştırmalarını da tamamen uzaktan yapmaya başladık. Aslında salgın döneminden önce de uzaktan kullanıcı deneyimi geliştirme için bir çok tool geliştirilmişti ve biz de onları kullanıyorduk. Bizim için çok zorlayıcı ve sürprizlerle dolu bir süreç olmadı yani. Örnek olarak tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Ofiste yaptığımız testlerde kullanıcıların her an yanlarındaydık ve kriz anlarını yönetmek çok daha kolay olurken online testlerde tecrübelerimiz daha farklı oldu. Bu yazımızda size online kullanılabilirlik testlerinden öğrendiğimiz ve daha verimli bir test yapabilmeniz için ipuçlarımızı paylaşacağız.
Ofiste yaptığımız her kullanılabilirlik testi için belirli bir süre hazırlık aşamamız olur. Nereden nasıl başlayacağız, hangi ekranalardan geçeceğiz, kullanıcıyı sayfalar arasında nasıl geçiş yapmasını sağlarız gibi tüm sürecin görevler halinde belirlenmesi gerekiyor. Bunu her zaman yaparız ve müşterilerimiz ile paylaşırız. Test planı üzerinde anlaştıktan sonra pilot teste geçeriz. O yüzden süreci sadece kafanızda değil mutlaka adım adım sıralamanız gerekir. Uzaktan test yapmanın daha kolay olması düşünülerek, planlama kısmı göz ardı edilmemelidir.
Araştırma hedeflerinizi belirleyerek başlayın: “Bu tasarımı neden müşterilerle test ediyorsunuz?”, “Ne öğrenmek istiyorsunuz?”, “Ödeme süreci mi, login olma süreci mi, ürün filtreleme mi, tam olarak hangi aşamaları test edeceksin?” Yani odaklanmak istenilen akışın veya modüllerin önceliklendirilmesi lazım.
Kullanıcı testi oluşturmaya yönelik adımlardan biri de, net görevler ve anket soruları yazmaktır. Bunlar test sırasında katılımcılarınıza rehberlik eder ve en iyi sonuçları almanın temel faktörleridir. Görev istemlerine iki örnek:
Bu siteye email adresinizle değil de facebook hesabınızla üye olmak istiyorsunuz veya kredi kartınızı yenilediniz ve eski bilgileri güncellemek istiyorsunuz gibi.
Test esnasında kullanıcının yanında olmanız durumunda anlamadığı soruları veya süreci, oturma pozisyonundan, el hareketleri, yüz ve mimiklerinden algılayabilirsiniz ama süreç ekranlar üzerinden işlediği için ve kullanıcıyı detaylı izleyemeyeceğiz için ne kadar net olursanız o kadar avantajlı olacaksınız.
Belirsiz yorumlardan kaçınmak için görevlerinizi mümkün olduğunca açık bir şekilde ifade edin.
Tüm bu süreci tasarladıktan sonra mutlaka ekipten birisinin bu test planını okumasını isteyin. Müşteriniz ile yakın çalışırken ve ürüne çok odaklanmış durumdayken gözden kaçmış bir şeyler olabilir ve bir üçüncü göz bu konuda size yardımcı olabilir.
Sonuç olarak kullanıcılardan hangi görevleri yapmasını isterseniz ve hangi anket sorularını yanıtlamalarını isterseniz istediğiniz bilgileri almak için ne istersen onu alırsın.
Ofiste yaptığımız testlerde kullanıcılar ile yan yana olduğumuz için samimi bir iletişim kurabiliyoruz fakat online ortamda bu o kadar kolay olmuyor. Kullanıcının ilk bariyerini aşmak için teste başlamadan önce kendini tanıtma ve katılımcıyı rahatlatma kısımlarını kameramızı açarak görüntülü bir şekilde yapıyoruz. Bu sayede kullanıcı kendini daha rahat hissederek başlıyor teste. Ve test öncesi katılımcı ile randevu ayarlarken; sessiz bir ortamda olması gerektiği, kulaklığı ve şarj aletinin yanında olması gerektiği vb. konularda önceden bilgilendirme yapmak test devam ederken kesinti yaşamamak için çok önemli. Remote testlerde bazen internetten kaynaklı bağlantı kesilebiliyor, bunu kullanıcıya teste başlamadan önce söylemek ve böyle bir durum olursa tekrar iletişim kuracağımızı beklemesi gerektiğini söylemek önemli. En önemlisi de kullanıcılar evlerinden çalışmalara katıldıkları için evlerinde yaşayabilecekleri plansız durumlara (çocuklarının istekleri, annelerinin soruları vb.) karşı sabırlı olmak gerekiyor. Bu durum aynı zamanda güzel bir avantaj sağlıyor. Kullanıcıların testlere günlük hayatlarını geçirdikleri bir ortamda katılmaları testlerin gerçek kullanımlara çok yakın olmasını sağlıyor.
Katılımcıya bugünün açıklamasının yapılması:
• Biz Kimiz?
• Neden buradayız ve bugünkü toplantının amacı nedir?
• Nasıl olacak?
• Kimler katılıyor?
• Herkesin rolü ne olacak?
• Rahatlamaları için katılımcılara, onlarla aynı takımda olduğunuzu hissettirmelisiniz. Uygulama sahibi veya patron gibi direktifleriniz olmamalı, ılımlı olmalısınız.
• Süreci anlatırken mümkün olduğunca net olmaya çalışın. Konfor ve karşılıklı anlayış ortamı yaratmak çok önemlidir.
Bu konuda önemli olan şey kullanıcılara normalde olduğundan daha net ve emin talimatlar vermek. Kullanıcı kendi bağlamında olduğu için süreci uzatmak ve dolandırmak kullanıcının kopmasına ve hakimiyeti kaybetmenize sebep olacaktır. O yüzden çok net olmak gerekiyor. Burada dengeyi iyi ayarlamak çok önemli çünkü amaca yönelik çok net yönlendirme yaparsanız görevi başarılı tamamlama oranı çok yüksek çıkacaktır ve bu yanıltıcı olacaktır. Bu yüzden amacınıza yönelik açık uçlu sorularla sınırı belirlemelisiniz.
Örneğin; Netflix’e nasıl üye olursun?
Testlerdeki amacımız kullanıcıların görevi nasıl tamamladıklarını görmektir, tamamlamalarına yardımcı olmak değil. Sonuç olarak ürün sahipleri gerçek hayatta hiçbir zaman kullanıcıların yanında değiller ve onları yönlendirmiyorlar :).
Ek olarak; katılımcılardan somut eylemler gerçekleştirmelerini isterken onlara “görevler” dememeye çalışın çünkü test onların başarılı olabileceğiniz veya başarısız olabileceğiniz bir şey değildir. Böyle hissederlerse gergin olacaklardır.
Şimdiye kadar yaptığımız testlerdeki gözlemlerimize göre görev sayısının artırılması (4 veya 5’ten fazla olması) ve test süresinin 40-50 dk’yı geçmesi kullanıcıların kopmasına ve verimli bulgu alamamamıza neden oluyor. Özetle testin uzunluğu ile tamamlanma oranı arasında çok ciddi bir bağ var. Test ne kadar uzun olursa, kullanıcıların bırakma şansı o kadar artıyor. Hele uzaktan istediğiniz son şey, kullanıcıların testinizin uzunluğu gibi "yanlış" nedenlerden dolayı testi terk etmeleridir.
Kullanıcılarınızın zamanına dikkat edin ve testlerinizi kısa tutun. Test etmek istediğiniz birçok öğeniz varsa, bunları kategorilere ayırın ve farklı kullanılabilirlik oturumlarına ayırın.
Örneğin bir e-ticaret sitesi için görev dağılımı söyle olabilir;
• İstenen, spesifik bir ürünün aranması,
• İstenen, spesifik bir ürünün ürün detay sayfasından bilgilerinin öğrenilmesi,
• Ürünün sepete atılması, üye olunması ve sepet incelemesi,
• Checkout süreci ve ödeme yapılması.
Tüm bu aşamalarda aslında arama modülü, ürün sayfasının performansı, login ve sepet bilgileri ve son olarak ödeme adımlarını test etmiş olursunuz.
Testin online ortamda oluyor olması size daha basit bir olay gibi gelmesin, pilot test yapmadan asla teste başlamayın. Şimdiye kadar yaptığımız yüzlerce testte, test planını yazan arkadaşlarımız belki 4 kere 5 kere senaryoların üzerinden geçmesine rağmen bazen öyle bir hata veya göremediğimiz öyle bir açık kapı oluyor ki, kullanıcılar tahmin edemediğiniz yerlere ve süreçlere girdikleri için test kontrolden çıkabiliyor. Bu sürpriz adımlarla karşılaşmamak için ve senaryoların amaçlandığı şekilde ilerlediğinden emin olmak için mutlaka pilot test yapın.
1) Plan yapmayı ihmal etmeyin
2) Süreci ve görevleri net olarak belirleyin
3) Kullanıcı ile ilk temasınızı iyi planlayın
4) Yönlendirici sorulardan kaçının, net olun
5) Testi kısa tutun
6) Pilot test yapın
_optimized.jpg)
