Geçtiğimiz Kasım ayında kendi tasarladığım ve kodladığım uygulama üzerine çalışırken (bir tasarımcı olarak!), kod mentörüm zoom üzerinden gerçekleştirdiğimiz seansta bilgisayarıma bağlanıp yazdığım kodu düzeltiyordu. Bu sırada kendisi Polonya'da bir ormanda dağ evindeydi ve internete henüz beta sürümünde olan starlink ile bağlıydı. Seanstan sonra bana Slack'ten cüzdan kodunu yolladı ve ben de hizmetinin karşılığını ona Ethereum olarak ödedim. Bu sırada dünyada 2 senedir süren bir salgın hastalık vardı.
80'li 90'li yıllarda cyberpunk edebiyat ile büyümüş bir internet bireyi olarak yaşadığım deneyim bundan daha meta-verse olamazdı heralde. Bu makalenin yazarı olarak tam da bu sebepten torunlarım bana sanal arsa almadığım için söylendiğinde, onlara zamanında sadece arsayı değil Zuckerberg'ün metaverse fikrini de satın almadığımı söyleyeceğim. Gelecek öngörüleri yapmak zevkli ama bir o kadar zordur. Arthur C. Clarke'a göre gelecek öngörüleri ikiye ayrılır: Bariz beklenenler (örneğin uçan araba yüzyıllardır hayaldir) ve öngörülemeyenler (röntgen ışını beklenmedik şekilde tıpta çığır açtı). Metaverse'ü adı konmamış bir deneyim olarak on yıllardır bekliyoruz. Ben size zaten meta bir evren içinde yaşadığımızı ve bu evrenin tamamen hizmetlerden oluştuğunu hatırlatmak istedim. Bu bağlamda servislerin ve servis tasarımının önü alabildiğine açık.
Güncel duruma bir bakalım: Evler ev olmaktan çıkıp yarı iş mekanı olarak tanımlandı, ofis binası hibrit bir anlayışla yeniden tasarlanıyor (diren klasik kurumsallar), araç içinde araba kullanmak dışında başka her şeyle ilgilenmeye başladık, gig ekonomisi iş saati-iş yeri anlayışını tamamen değiştirdi, haftanın çalışma günleri eksiliyor ve salgın dünyayı dijital dönüşümde en az iki level atlattı. Kullanıcılar tarafında açığa çıkan her yeni bir dakika, harcanmayı bekleyen her yeni bir kuruş, karşılığında yeni bir hizmet talebi doğuruyor.
Bu durum sonucunda hizmetler artık gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin bir sonucu olarak değil, gezegenin her yerinde ve her an baskın iş yapış biçimi olarak ortaya çıkıyor. Yani "X as a service" bir trenddi, gerçek oldu. Eğer fiziksel bir ürün üreticisiyseniz ve hala yeni dünyaya uygun bir hizmet geliştirmediyseniz son vagona yetişmenizi tavsiye ederim.
Otomobil firmaları zaten bir süre önce artık araba üreticisi olmadıklarını, bundan böyle mobilite çözümleri üreten firmalar olduklarını açıklamışlardı. Şimdi daha da ileri gidip net şekilde, kendilerini teknoloji, hizmet ve temiz enerji şirketleri olarak konumlandırdıklarını bildiriyorlar. Kar çok büyük ve talep bu yönde olduğu için büyük sanayi kendi servis eko-sistemini kurma peşinde. Bu eko-sistemleri doğru kullanıcı ihtiyaçları ile bağlayacak ve tasarlayacak servis tasarımcıları, sadece otomotivde değil diğer büyük sanayilerde de yerlerini almaya başladı.
Övünerek yazacağım, bundan 20 yıl önce geliştirdiğimiz kendi stüdyomuzun web sitesi tamamen erişilebilir özelliklerle donanmıştı. Aradan 20 yıl geçti, dünya hala bu konuda çok eksik. Ürün ve hizmetler hala ağırlıklı olarak averaj insan için tasarlanıyor. Dünyada son yıllarda trend olan ve bazen de can sıkıcı yapaylıkta sunulan kapsayıcılık meselesini tasarımcılar bir silah olarak kullanıp şirketlerini doğru tasarım yönüne çevirebilirler. Bunun için artık gerekli her türlü argümana sahibiz.
Başlık bir temennidir. Servis tasarımının yeşerdiği kuzey Avrupa'da, devlet kurumlarında ve yerel yönetimlerde servis tasarımı ilk günden bugüne çözüm geliştirmede gerçek bir rol üstlenmiştir. Problemlere bütüncül bakan, vatandaş hizmetlerini kapsayıcı, erişilebilir, sürdürülebilir hatta keyifli tasarlayan yönetimler kazanacaktır. Bu anlamda örnek projeleri geçtiğimiz yıllarda gördük. Gelecek yıllarda proje olarak değil, yönetim ve üretim olarak servis tasarımının yerel yönetimlerde yer alacağını düşünüyorum.
2021 yılı, artık adına "Büyük İstifa" denen büyük bir iş bırakma, iş değiştirme hareketiyle dalgalandı. Yapılan araştırmalarda iş gücünün 5'te 1'inin 2022'de yeni iş arayacağı ve büyük bir bölümünün ise hiç tecrübesi olmayan bir işte çalışacağını (ve çalışmak istediğini) ortaya çıkardı. Sebepler ise toksik çalışma ortamı, evden çalışma hayatında tükenme ve daha stabil gelecek vadeden işlerde çalışma arzusu olarak ortaya çıkıyor.
Yine gelecek trendini geçmişe bakarak değerlendirmeye çalışırsak, geçtiğimiz yıllarda adında "insan" olan IK sektörünün, ilginç bir şekilde insan odaklı çalışmayı keşfettiğini gözlemledik. Önce tasarım-inovasyon departmanlarıyla iş birlikleri yapıldı, sonra eğitimler alındı ve projeler yürütüldü. Ancak 2022 itibariyle bambaşka, yeni bir şirket deneyimine ihtiyacımız olduğu ortaya çıktı. Bu arada özellikle "çalışan deneyimi" demiyorum bu hala yukarıdan bakan bir söylem, tam anlamıyla sıfırdan tasarlanmış bir şirket deneyimi gerekiyor. Bu yeni deneyime ulaşmak için girişimcilerin ve servis tasarımcılarının içeride yapacağı çok iş olduğunu söyleyebilirim.
Bu kadar verinin olduğu, Gmail'in maildeki cümlelerinizi, GitHub Copilot'un for-each döngünüzü tamamladığı dünyada tasarımcılar neden hala persona çıkarmaya çalışıyor bilmiyorum. Artık kullandığım veri analiz yazılımının premium versiyonunda "Persona üret" diyen bir düğme olmalı (Bir de yanında sepete ekler gibi artı eksi düğmesi olsun). Diğer bütün haritalama faaliyetlerini de "öneri iç görülerle" tamamlayarak oluşturabilmeliyim. Bunu da ben değil hizmet üretiminde çalışan herhangi biri yapabilmeli. Oto-özelliklerle yapayımsı zekanın gündelik hayatımıza nasıl faydaları olabileciğini görmeye başladık. Yakında servis tasarım araçlarında da karşımıza çıkacaklarını düşünüyorum.
Yani aslında personaları geçersiz kılacak seviyede kişiselleşmiş bir dünyaya da geldik ancak bu da gelecek senenin yazısı olsun.
