404 hata kodu, erişim sağladığımız internet sitesi tarafından tarayıcı aracılığıyla bizlere iletilen bir bilgilendirme mesajıdır. İlk karşılaştığımız anda hepimize “404 hatası ne alaka” dedirten bu hata, bazen de “404 – File or directory not found” ya da koyu puntolar ile yazılan “Not Found” cümlesi ile ekranlarımızda belirir. İnternet sitesi üzerinde bir sayfaya erişmeye çalışırken aldığımız bu mesaj, böyle bir sayfanın sunucuda bulunmadığı veya sayfa yolunda bir hataya maruz kaldığı anlamına gelmektedir.
Diğer bir deyişle, aslında sunuya bağlanabiliyoruz, ancak istediğimiz sonuca ulaşamıyoruz. Çok saçma, değil mi? Bu nedenle 404 hata sayfaları biz kullanıcılar açısından en kullanışsız olan sayfaları ifade etmektedir. Ancak 404 hata sayfalarının tam bir bilinmezlik kabusu olması gerekmeyebilir! Akıllı veya ilgi çekici bir hata sayfası, marka mesajınızı güçlendirebilir ve biz ziyaretçilerin tamamen terk etmek yerine sitede kalma şansını artırabilir. Hatta bu sayfalar ziyaretçilerini memnun etmek ve yönlendirmek için tasarlandığında, 404 sayfa, hayal kırıklığı olmaktan ziyade markalaşma fırsatlarına dönüşebilir.
Peki nereden çıktı bu 404 Not Found? Gelin hep beraber inceleyelim.
404 kodlarının, CERN’in (Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü) fiziksel düzenine dayandığına dair ilgi çekici bir efsane kol geziyordu. Hatta “Oda 404’ü” bulmak için insanlar tarafından hüsranla sonuçlanan ironik arama çalışmaları yapıldı.
Bu 404 başlangıç hikayesine göre, HTTP kodları CERN'deki fiziksel ofislerin farklı işlevlerine dayanıyordu ve Oda 404, sistemin merkezi veritabanını içinde barındırıyordu. Herhangi bir dosya talep edildiğinde bu talep, birkaç insan çalışanının dosyayı manuel olarak bulacağı ve ağ üzerinden talep eden kişiye aktaracağı ofise yönlendiriliyordu. İstenen belge bulunamazsa, iletişim ofis görevlileri talebe “Oda 404: dosya bulunamadı” şeklinde cevap verirdi. İddiaya göre bu hata yanıtı, sistem otomatikleştirildiğinde daha sonra “404 bulunamadı” olarak kısaltıldı.
Peki ya işin doğrusu? Mükemmel kurgulanmış efsaneleri herkes sever ancak işin aslı, CERN'de asla bir "Oda 404" olmadı. Kodlar, 1992'de web mucidi Tim Berners-Lee tarafından , 4 ile başlayan kodların hata kodu olarak tanımlandığı Dosya Transfer Protokolü (FTP) için rastgele oluşturuldu! HTTP "404"ün ilk 4'ü aslında yanlış yazılmış bir URL veya taşınmış sayfa gibi bir istemci hatasını gösterir. "0", yazım hatası gibi genel bir sözdizimi hatasına işaret eder ve son "4", "40-" hata ailesindeki spesifik olarak “Not Found” hatasını gösterir.
Ufak bir not: Devletin sansürlediği, blokladığı siteler için kullanılan 451 Unavailable For Legal Reasons hata kodunun adını Ray Bradbury'nin 1953 yılında yazdığı, kitapların yasadışı olarak kabul gördüğü Fahrenheit 451 adlı distopik romanından aldığını biliyor muydunuz?
404 hata kodunun pek çok nedeni olabilir. Bu nedenle hata sebebini anlamak ve uygun çözüm prosedürlerini uygulamak önemlidir. Çünkü web sitesinin kendi içindeki sistematik trafiğini kaybetmemek adına sorun hızlı şekilde çözüme kavuşturulmalıdır. Genel olarak 404 hata kodunu almamızın sebepleri şunlardır:
1. Yanlış yönlendirilen linkler: Web sitesine ait menülerde ya da farklı sitelerden alınan linklerde yazılımcı tarafından yanlış yönlendirilen bağlantılar 404 sorunu oluşturabilir. Örneğin, bir siteye üye olmak istiyoruz ancak site bizi farklı bir bağlantıya yönlendiriyor... İşte tam o esnada 404 hatası alıyorsak bunun sebebi üyelik açmak istediğimiz web sitesi sahibinin, yönlendirme işlemini doğru sayfaya yapmamış olmasından kaynaklanıyor diyebiliriz.
2. Web sitesi dosyalarının yanlış klasöre aktarılması: Sunucuda bulunan dosyalar yanlış klasöre taşınmışsa hata kodu alınabilir. Özellikle taşınma ile birlikte ilgili dosyaların dizin yolu değişmişse ve değişikliklerin de bağlantı yönlendirmeleri yapılmamışsa web sitesi içerisindeki farklı sayfalarda 404 sorunu ortaya çıkabilir.
3. Sunucudan kaldırılan dosyalar: Web server servisinden silinen ya da kaldırılan dosyalar olduğu takdirde, ilgili dosyalara ait bağlantı linkleri geride kalırsa server ya da hosting servisi böyle bir dosya bulunmadığı için biz ziyaretçiler 404 Not Found hatası ile karşılaşabiliriz.
4. Web sitesindeki dosya adlarının değiştirilmesi: Web sitesinde bulunan dosya uzantıları yeniden isimlendirilirse, aradığımız sayafaya ulaşmaya çalışırken 404 hata mesajı ile karşılaşabiliriz. Web sitesi sahibi sistemdeki herhangi bir dosyanın adını değiştirmek istediğinde, ilgili değişikliğin tüm site genelinde uygulanması gerekir. Örneğin, bir web sitesinde “Bizi Tanıyın” sayfasının adı “ Biz Kimiz?” olarak değiştirilmesi halinde 404 hatası ile karşılaşma ihtimalimiz olasıdır.
Benim bir internet sitem var, başıma gelmeden önce 404 hatalarını düzelteyim diyorsanız onun da çözümü “ Google Amca”. Özellikle internet siteniz çok büyükse 404 hatalarının tespit edilmesi oldukça zor olacaktır. Binlerce link ve sayfa arasında bunların tek tek kontrol etmeniz zaman alacağı için en etkili ve kolay 404 hatası tespitini Google Analytics aracılığıyla yapabilirsiniz.
Google sunduğu hizmetler ile gerek internet sitesi sahiplerine gerekse ziyaretçilere oldukça katkılı işler ortaya koymaktadır. İnternet siteniz üzerindeki birçok bilgiye ulaşarak analizler yapabileceğiniz Search Console aracı ile 404 hata sayfalarını görebilirsiniz ve önlemler alabilirsiniz.
Google Search Console aracı içerisinde bulundurduğu “URL Hataları” sekmesinde sitenizde bulunan 404 hatalarını bularak size gösterir. Siz de bu listeyi optimize ederek tüm hatalarınızı en aza indirirsiniz. Ziyaretçilerinize de iyi bir kullanıcı deneyimi yaşatırsınız.
Kullanıcı güveninin azalması
404 Not Found hata mesajı aslında biz ziyaretçileri olumsuz etkileyen bir hata kodudur. Web sitesinin hem düzenli kullanıcıları hem de potansiyel ziyaretçileri bu durumdan etkilenir. Özellikle hata birden fazla sayfada bulunuyorsa, çok daha olumsuz bir izlenim meydana gelir. Web sitesine, özellikle marka kimliği taşıyan web sitelerinde direkt markaya, olan güveni azaltır.
Marka imajının zarar görmesi
404 Not Found hatası, markanın imajına zarar vereceğinden kullanıcı ya da potansiyel ziyaretçi kaybı yaşanmasına neden olur. Çünkü hatanın uzun sürmesi güvenilirliği zedeleyeceğinden, kullanıcılar olarak siteyi zararlı ve güvenilmez olarak düşünmemize neden olabilir. Hatta 404 hatası hakkında bilgisi olmayan bazı kullanıcılar sitenin güvenlik açığı riski taşıdığını düşüneceğinden markadan vazgeçebilir. Bu da hem marka imajını zedeler hem de uzun vadede maddi kayıplar yaşatabilir.
SEO (arama motoru optimizasyonu) performansının bozulması
404 Not Found hatasının uzun süre düzeltilmemesi durumunda mevcut web sitesi için arama motorlarında sıralama kaybı yaşama durumu söz konusu olabilir. Siteyi ziyaret eden kullanıcılar hatayla karşılaşınca, çoğunlukla hızla sayfadan ayrılır. Bu da hemen çıkma oranını yüzdesel olarak yükselteceğinden, sitenin değer puanı düşürülür.
Ücretli reklam zararları
Web siteleri ziyaretçi ve müşteri çekmek için bizi sinir edip sürekli karşımıza çıkan o lanetli reklamlarını ücretli bir şekilde verebilir. Ancak o ağa yakalanıp ilgili reklam bağlantılarına tıklayarak siteye yönlendirildiğimizde 404 not found mesajı ile karşımıza çıktığı an ne alışveriş yapmaya şevkimiz kalır ne de buna imkânı bulabiliriz. Bu durumda markanın hem satışları olumsuz olarak etkilenir hem de web sitesi trafiği giderek azalır.
Kısacası web site sahipleri için 404 hata kodu tespit edildiği anda en kısa sürede ve en hızlı şekilde düzeltilmelidir diyebiliriz. Sadık ve marka güvenilirliği olan müşteriler, hatanın düzeltilmesini bekleyebilir. Ancak 404 hata kodu haftalar ya da aylar boyunca düzeltilemezse, sadık müşterileri ve ziyaretçiler de tamamen kaybedilebilir.
Olmaz mı? İyi bir UX-UI işbirliği ile krizler nasıl fırsata çeviriliyor, birkaç örnekle beraber bakalım.
Bir hata mesajı
İlk izlenim çok önemli! Kullanıcınızın bir hata sayfasına geldiklerini hemen anlaması gerekir. UX writing tarafından oluşturulan bu mesaj dilleri hakkında daha fazla detay sahini olmak için ise UX Writing hakkındaki yazılarımıza bakabilirsiniz.
Marka görünümü ve hissi
Aynı şekilde, 404 sayfanızın site tasarımınız ve konseptiniz ile eşleştiğinden emin olun.
Hafif bir dokunuş
Bir hata sayfasında biraz komik bir rahatlama her zaman memnuniyetle karşılanır. Yine de aşırıya kaçmayın :)
En iyi içeriğinize yönlendirin
Sitenizdeki harika içeriğe 3 veya 4 bağlantı, kayıp ziyaretçileri ilginç buldukları bir şeye yönlendirmeye yardımcı olabilir. Bir hata sayfasından bile trafik kaybetmemeye çalışın.
Harekete geçirici mesaj
404'ü kimsenin gerçekten girmek istemediği bir açılış sayfası olarak düşünün. Ardından da şunu düşünün: normal bir açılış sayfası görünümlü bir hata sayfasından ne kadar fazla iş yapılabilir ki? İyi tasarlanmış bir 404 sayfası, kullanıcının bir markayı nasıl deneyimlediği konusunda büyük bir fark yaratabilir. Bu nedenle, biraz açılış sayfası mantığı uygulayın: bir indirme, kayıt butonu veya en azından bir arama butonu ekleyin.
Basit tutun
Hiç kimse 404 sayfasının Çin Seddi gibi görünmesini istemez. Hata sayfalarında basitlik ve anlaşılabilirlik her zaman önemlidir.
İnternette her zaman karşımıza çıkanlardan biri olan “404 not found” sayfasını Userspots ekibi olarak sizlere aktarmaya çalıştık. Aynı zamanda Design Monday Haziran ayı konularından olan 404 not found ile alakalı yapılan çalışmalara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Her ay yeni bir tasarım konusuyla çıktığımız, tasarımları beğenilen 3 kişiye eğitim indirimleri, özel etkinlik kuponları gibi hediyelerimizin olduğu Design Monday etkinliğimize linke tıklayarak göz atabilirsiniz.
Web sitelerinde her zaman karşımıza çıkanlar serimizin diğer yazılarını da aşağıda bulabilirsiniz.
https://www.userspots.com/ekipten/cerezler-cookies-nedir
https://www.userspots.com/ekipten/web-siteleri-ve-pop-up-turleri
Kaynakça:
https://www.argenova.com.tr/404-not-found-nedir-nasil-cozulur
https://www.vargonen.com/blog/dortyuzdort-not-found-hatasi-nedir/
https://www.hosting.com.tr/bilgi-bankasi/404-durum-kodu-not-found/
https://www.isimtescil.net/bilgibankasi/404-not-found-hatas-ve-cozum-yontemleri-sim-tescil
https://www.semseo.com.tr/rehber/seo-sozlugu/http-404-hatasi-nedir-olur-nasil-cozulur
https://www.atlassian.com/blog/statuspage/error-pages
https://uxplanet.org/6-best-practices-for-404-pages-with-killer-ux-d9305db19ad9
https://seyler.eksisozluk.com/404-not-founddaki-404un-bir-anlami-var-mi
