Bir önceki yazımda sizlere e-ticaret sitelerinin ana sayfa ve yönlendirmelerinin kullanıcı odaklı olarak nasıl tasarlanması gerektiğinden bahsetmiştim. O yazının devamı niteliğinde görülebilecek bu yazımda ise biraz daha derinlere inip ürün kategori sınıflandırmasının hem kullanılabilirlik yönünden dikkat edilmesi gereken noktalarına hem de sitenize arama motorlarından ulaşılabilirliğindeki önemine değineceğim.
Kullanıcı odaklı hazırlanmış kategori sınıflandırılmasına sahip bir web sitesi kullanıcı-ürün etkileşiminde çok önemli bir noktaya sahiptir. İçeriğin sunuş biçiminin çekici olması önemli olsa da özünde ürünümüzün kullanıcının ihtiyaçlarını karşılar nitelikte olması gerekir. Örneğin bir markete girdiyseniz elmaları şarküteri bölümünde aramayacağınızı bilirsiniz. Peki elmaları manav reyonuna koymakla yeterli bir iş yapmış olur muyuz?
Kategori sınıflandırma, kullanıcının kafasındaki ürüne dair zihinsel modelin fiziksel olarak biçimlendirilmesi işlemidir. Kullanıcı daha siteye girmeden elmaların nerede bulunabileceğine dair bir fikri zaten vardır. Eğer siz kullanıcının beklentilerine uygun yolu gösterirseniz o zaten yolunu rahatlıkla bulacaktır. Tabi ki her kategorizasyon elma-manav ilişkisi kadar açık olmaz. Kullanıcı dostu bir kategori sınıflandırması oluşturmak göründüğünden daha zor olabilir. İnternetten alışveriş yapan kullanıcı da ziyaret ettiği sitenin tahmin edilebilir, tutarlı bir yapıya sahip olmasını bekleyecektir. Kullanıcının aradığı ürünü bulabilmesi markette çalışan elemana elmalar nerede demek kadar kolay olmayacaktır. Kullanıcıya bu soruyu sordurmadan ihtiyacı olanı vermeliyiz. Her kullanıcı aradığını arama çubuğuna yazarak bulmaz, bizim tasarımımız katılımcıların ihtiyaç duyduğu tüm senaryolara hizmet etmelidir.
Bu içeriğimizde, ben de kategorizasyon yaparken dikkat edilmesi gereken noktaları sizler için bu yazımda sıraladım. Keyifli okumalar :)
• Kullanıcının kafasını karıştırmayın
Elbette yenilikler denemek faydalı olabilir. Denediğimiz bu yenilikleri nereye nasıl konumlandıracağımız sitemizin arama motoru sonuçlarına doğrudan yansıyacaktır. Bu sebeple hem SEO açısından hem kullanıcının kafasını karıştırmamak adına kafa karıştırıcı ve başka kategorilerle örtüşen ifadeler kullanmaktan uzak durmalıyız. Bir e-ticaret sitesinin kullanıcıya ihtiyaç duyduğu akışı sunabilmesini bekleriz. Diyelim ki kullanıcı kendine kemer arıyor. Kemer birden çok kategorinin içine konabilecek bir ürün olabilir. Uygun her kategoriye ait bir ‘Aksesuar’ kategorisi oluşturmak siteniz için çok faydalı olabilir. Mesela Amazonda aynı ürünü içerebilecek minimum dört kategori bulunmaktadır. “Ben eğer kablosuz kulaklık arıyorsam önce nereye bakmalıyım?” sorusunu sorduran bu sınıflandırma kullanıcıda belirsizlik yaratabilir, ayrıca arama motorlarındaki sonuçlarını da olumsuz etkileyebilir.
• Kısa ve sade kategori başlıkları belirleyin
Kategori hiyerarşisi yalnızca etiketler ve başlıklar olduğunda, kullanıcıların siteyi keşfetmesine engel olabilir ve onları site içerisinde sadece aramak istedikleri kategoriye yönlenmesine sebep olabilir. Kullanıcı ilham almak isterse ya da site içerisindeki gelişmelerden haberdar olsun diye ‘Yeni Ürünler’, ‘Haftanın avantajları’ gibi filtre tabanlı kategori koyabilirsiniz. Örneğin, ‘trend ürünler’ adlı bir kategori içeren Target sitesi, kullanıcıları için iyi yönlendirmeye sahip bir kategorizasyon yapmıştır. Tabi ki kullanıcıyı keşfetmeye teşvik etmek için yapabileceğiniz başka şeyler de var. Kullanıcıların önceki tercihlerine yönelik olarak ‘Bu da ilginizi çekebilir’ şeklinde alternatif yollar sunabilir, seçilen kategoriye dair reklamlar, kampanyalar, promosyonlar sunarak kullanıcının seçimlerini zenginleştirebilirsiniz. Sitenizde kullanıcı odaklı değişikler yapmak içinde CRO araştırmalarından yararlanabilirsiniz. CRO hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak ve yarattığınız sitelerde bu yöntemden yararlanmak için Userspots Akademi olarak verdiğimiz CRO ve UX eğitimine bakabilirsiniz.
• Özel isimler içeren kategoriler oluşturmaktan kaçının, kullanıcılarınızın siteye hızlıca alışmalarına izin verin
Eski kullanıcılar neyin nerede olduğunu bilebilir ancak yeni kullanıcılar için her zaman tetikte olmalıyız. Bu sebeple kullanıcılar sitenin farklı sayfalarında gezinirken aynı kategori adları farklı bir şekilde tanımlanırsa seçeneklerin gerçekten aynı olup olmadığını düşünebilirler, bu da tereddüt ve belirsizliğe neden olabilir.
Oluşturulan kategorilerin sınıflandırmasının uygun olmasının yanında ne kadar tutarlı olduğu da hesap edilmeli ve bir değişiklik yapılacağı zaman bunun nelere sebep olacağı iyi kestirilmelidir. Örneğin Lego.com sitesinde temalara göre kapsamlı bir ayrım yapsa da yeni şeyler keşfetmek için “YARATICI OL” adlı bir kategori sayfası önererek kullanıcıyı keşiflere açık hale getirmeye çalışmıştır. Aynı zamanda kullanıcı kitlesi için özel günler adına buradaki kategorisini dönem dönem değiştirmektedir. Paskalya bayramı veya Noel bayramı döneminde siteyi ziyaret ederseniz, farklı bir kategori ismiyle karşılaşabilirsiniz. Bu kullanıcının sitede bağlam bulamamasına neden olabilecek bir etkendir. Daha önce “Yaratıcı ol” kısmında istediği ürünü bulan biri, daha sonra siteyi ziyaret ettiğinde “Easter Egg” isimli bir kategori görürse sitede kaybolabilir, daha önceden beğendiği ürünü bulamayabilir.
• Kategori sınıflandırması yaparken CRO’dan yararlanmak
Kategorizasyonun neye göre ne kadar detaylı olacağına dikkat etmeliyiz. Eğer e-ticaret sitesi belli alanlar üzerine ürünler satan bir yer ise alt kategoriler anlamlı ve tutarlı şekilde bölünmemiş ya da başlıkların altı yeterli şekilde doldurulmamışsa kullanıcının hiç kullanmayacağı alanlar oluşabilir. Bunun yerine kullanıcıların en çok kullandığı filtreleri alt kategoriler şeklinde sunmak kullanıcı deneyimi açısından oldukça önemli olacaktır. Örneğin Wayfair halı kategorisine geldiğimiz de bizleri halı türleri ile karşılarken aynı zamanda bu kategoriyi farklı kıstaslardan almayı da ihmal etmemiş. Özelleşmiş bir alan için uygulanabilir olan bu yöntemde Wayfair, sitesi üzerinden gerçekleştirdiği CRO araştırmalarıyla, kullanıcıların halılarını seçerken boy filtresini ve diğer sıklıkla kullandıkları filtreleri gözlemlemiş ve kategori sınıflandırması yaparken bu araştırma sonuçlarından yola çıkarak bir kategorizasyon oluşturmuştur. Aynı zamanda sol taraftaki ana navigasyon ise başlık ve alt başlıklar anahtar sözcüklere uygun olduğundan SEO için de bir artı olacaktır.
• Kullanıcının kaybolmasına izin vermeyin
Sitenizin estetik tasarımı ne kadar iyi olursa olsun kullanıcı aranılan ürünü bulamıyorsa satın alamaz. Siteye farklı yollarla gelmiş olsalar da doğrudan site içinde arama yapsalar da kullanıcı nerede olduğunu her zaman bilmelidir: “şu anda hangi kategorinin altındayım, filtreleri nasıl temizlerim?” gibi soruların cevapları kolayca görülebilen bir noktada olmalıdır.
Bazen hangi kategoride olduğumuzu ya da hangi filtreleri seçtiğimizi hatırlamakta ve anlamakta güçlük çekebiliriz. Belki de uyguladığımız filtreler ya da kategorilerden ilerlediğimiz sayfalar bizi kısıtlı bir kapsama sokmuştur. Kullanıcıların o anda seçili olan filtreler yüzünden kafası karışabilir ve bu durum bilişsel yüklerini artırabilir. Bu sebeple hangi adımlardan o sayfaya geldiğinizi gösteren ekmek kırıntılarına, filtreleri kaldırmak için bir ‘Tüm filtreleri temizleme’ seçeneğine veya istenilen filtreleri kaldırma gibi seçeneklere ihtiyaç duyabilirler.. Mesela Wayfair ürün listeleme sayfasında tümünü temizle seçeneği sunmuş ve aktif filtrelerin görünümünü belirginleştirerek aramayı yönetmeyi kolaylaştırmıştır. Aynı zamanda hangi adımlardan geçtiğinizi de kullanıcısına göstermiştir: Dekor ve Yastıklar>> Ev Aksesuarları>> Dekoratif Kutular.
Diyelim ki bir mağazaya girdiniz ve kadın iç çamaşırlarıyla erkek kazaklarının yan yana durduğunu gördünüz, tepkiniz ne olurdu? Önce şaşırır, sonra rahatsız olurdunuz muhtemelen. Bu örnekte olması beklenen, giyim mağazasının reyonlarını kadın ve erkek diye ayırması ve bu kadın erkek reyonları içindeki bölümleri(pantalon, iç giyim, üst giyim gibi) kategorileştirmesidir.. İşte bu düzenin e-ticaret siteleri için de bir adı var aracı kategori sayfaları.
Aracı kategori sayfası, kategorinin özelleştirilmiş alt kategorilere ayrılmış biçimidir. Bu sayfalar ilgili kategoriye tıkladığımızda, bizi o kategori ile alakalı tüm bağlantılara ulaştırabilecek ek bir sayfaya götürür ve aslında belli bir kategoriye özel yeni bir site sayfası ile bizi başbaşa bırakır. Ana navigasyon ekranında çok sayıda kategori oluşturmak yerine kullanılabilecek olan aracı kategori sayfaları, özellikle bu sayfalar keşif amaçlı siteyi ziyaret eden kullanıcılar için oldukça faydalı olabilir. Ana sayfa tüm siteye genel bir bakış ve değerlendirme şansı verirken aracı kategori sayfaları milyonlarca ürünün listelendiği bir sitede kullanıcıya gidilmesi daha kolay akışlar sunar.
İlk bakışta farkına varmasak da birçok e-ticaret sitesinin ürünlerini çok da iyi sunamadığını görüyoruz. Genelden özele gitmesi beklenen birçok yerde iyi yapılandırılmamış site yapıları karşımıza çıkabiliyor.
Örneğin TMall sitesinde Ev-Yaşam ana kategorisinin alt kategorileri içindeki ürün yelpazesini göstermekte biraz eksik kalmış diyebiliriz. Ev,yaşam kategorisine tıkladığımızda bizleri bir anda sepet ve ütü masası havuzuna atıyor. Yan taraftaki filtrelerde isteğe göre listesınırlansada ev gereçleri dendiği zaman nasıl bir gereçle karşılacağı kullanıcıya maalesef yeterli düzeyde anlatamadığını görüyoruz. Peki, içerisinde birçok ürün barındıran e-ticaret siteleri için kurtarıcı rolü oynayabilecek aracı kategori sayfalarını iyileştirmek için neler yapabiliriz?
• Aracı kategori sayfasında bilgi mimarisini görsellerle destekleyin
Aracı kategori sayfalarındayken bazen kullanıcılar alt başlıkların tam olarak neyi ifade ettiğini bazen metin üzerinden çıkartamayabilirler. Burada kullanıcıya yardımcı olacak tanımlayıcı görseller, alt kategorileri açıklamada yardımcı olabilir. Örneğin Etsy, bu aracı kategori sayfasında o kategori içerisinde neler bulunabileceğine dair kısa ama anlaşılır bir açıklama yaparak kategori çeşitliliğini göstermiş aynı zamanda görselle de bu başlıkları desteklemiştir.
• Aracı kategori sayfalarında o kategoriye özgü avantajlara yer verin
Kullanıcılar çoğu zaman spesifik olarak neyi nerede arayacağını bilemeyebilir. Doğru filtreleme ve kategorilere ayırma sayesinde ne aradığını bilmiyorsa bile benzer içerikle beraber konumlanmış bir bilgi mimarisi hem zaman tasarrufuna hem de kullanıcı memnuniyetine büyük katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda bu aracı kategori sayfalarına, kategori ile alakalı reklamlar ve avantajlar verilerek, sayfaya özel bir tasarım yaratılabilir. Örneğin, Walmartta ana menüden tıklanan ‘Kıyafet’ kategori sayfasında farklı türden hazır akışlar sunarak, kullanıcıya ilgisini çekebilecek kapsamlar sunulmuştur. O kategoriye dair kampanyalar, kategorinin içerdiği ürün çeşitliliği, markalara ait ürünler, trend olan akımlar, mevsimsel ürün tanıtımları içerebilen bu aracı kategori sayfaları, kullanıcılar için belirli bir alanda arama yaparken oldukça faydalı olabilir. Ancak ekmek kırıntıları ile nereye tıklandığını göstermediği için kullanıcı hangi sayfada olduğunu da tam olarak kestiremeyebilir, bu kısımı da dikkat edilmelidir.
• Aracı kategori sayfalarında -eğer ihtiyaç varsa- ürünlerle alakalı detaylara yer verin
Aracı kategori sayfaları, belli bir kategoriye özel tasarlanmış sayfalardır. Hazır o kategori için böyle bir sayfa tasarlamışken, bu kategorinin içeriği hakkında bilgiler verebilir, kullanıcıya ilgili kategori ile alakalı bu sayfa üzerinden yardımcı olabilir. Örneğin, Wayfair sitesindeki halılar kategorisine tıkladığımızda, bizi halılarla alakalı aracı bir kategori sayfasında karşılayan Wayfair önce hangi halı türlerine sahip olduğunu, sonrasında hangi halı türlerinin en çok ilgiyi çektiğini gösteriyor. Sayfanın aşağısına indiğimizde ise bizleri halı konusunda yardımcı olabilecek bir yönlendirme karşılıyor, ayrıca bu yönlendirmenin aşağısında da halı tiplerinden bahseden açıklamalar da bulunuyor.
Aynı durumu Ebay sitesinde de görebiliriz. Ebay, aracı sayfaları, hem kategori sayfasını kısaca tanımlayarak hem de alt kategorileri görsellerle sunarak verimli bir şekilde değerlendirmiştir.
Bu yazımda sizlere bir e-ticaret sitesinin tıklanma sayılarında son derece belirleyici olan kategori sınıflandırmasından bahsettim. Bu sınıflandırmayı hem ana navigasyon öğeleri üzerinden hem sitenin içindeki ikincil (aracı) sayfalar üzerinden açıklamaya çalıştım. Temelde çok kategori oluşturmak hem sadelik prensibiyle çakışır hem de SEO açısından ulaşılabilirliği düşürebilir. Az kategori de kullanıcının kapsamı anlamasını güçleştirebilir. Bu iki uç arasındaki dengeyi bulabilirsek ve kullanıcıyı yeniliklerle güdülersek başarılı bir bilgi mimarisi tasarlamış oluruz.
